Als je van start wil als freelancer is een businessplan geen must, maar wél zo handig. Of je het nu nodig hebt als leidraad voor je toekomst of het gebruikt om de innerlijke neuroot te sussen, een realistisch businessplan zet je alvast met de neus in de goede richting. Vraag je het volgende af:
- Financiële benodigdheden: Startkapitaal, soort vennootschap, materiaal, …
- Doelen: Wat wil je bereiken met je zelfstandigenstatuut?
- Survival limit: Hoeveel werk moet je zien te strikken om comfortabel te kunnen leven?
- Concurrentie: Bestudeer je concurrentie. Met de verkregen informatie kom je al een heel eind vooruit. Wat rekent je concurrent aan? Wat zijn interessante klanten? Met wie werken je concurrenten samen?
Bovenop je businessplan is een Marketing- en netwerkstrategie als een kers op de taart. Hoewel ik niet meteen de woorden ‘Het is niet wat je kent, maar wie je kent’ wil gebruiken (inhoudelijke kennis is namelijk wel degelijk van cruciaal belang), mag je toch ook de kracht van je merk en je netwerk niet onderschatten.
- Ontwikkel je brand.
- Als freelancer verkoop je geen producten maar wel jezelf. Zelfs al ben je een wizard op de computer of een goeroe in het programmeren, als jouw imago de klant niet ligt, gaat hij je niet inhuren.
- Social media is belangrijk. De tijd van postduiven, beepers en filofaxen is écht wel voorbij. (Maar dat hoef ik je natuurlijk niet te vertellen. Als rasechte IT’er had je die (met uitzondering van de duif) een tiental jaar geleden wellicht al ritueel verbrand. Alle gekheid op een stokje… Social media zorgt er niet enkel voor dat je gemakkelijk te vinden bent, maar ook gemakkelijk te bereiken. Bovendien kan je met je online aanwezigheid er voor zorgen dat je top of mind bent. Misschien kan je wel deelnemen aan experten fora en aan je toekomstige opdrachtgever tonen dat een meerwaarde kan zijn voor hun bedrijf.
- Je maakt maar één keer een eerste indruk. Dat geldt ook voor online contacten. Maak voor alle nieuwe contacten even de tijd om je voor te stellen, je weet maar nooit wat het jou (en hem of haar) kan opleveren. Disney wist het al langer: “It’s a small world after all…” Dat brengt me naadloos op het volgende puntje:
Charme offensief: Authentiek contact irl is natuurlijk ook belangrijk! Met de eerste tip indachten: wees dus vooral jezelf en behoud je eigenheid zodat de klanten die je aantrekt ook echt bij jou passen. Bekijk je contacten als een investering. Op termijn levert de gedane moeite je misschien ervaring (door aangeboden/gedane opdrachten), waardevolle nieuwe contacten door middel van referenties, … Staar je dus ook niet blind op enkel je dag- of uurtarief, maar een opdracht waarbij je nieuwe dingen leert én je reputatie kan bouwen, is zeker ook interessant.
- Omring je met de juiste mensen: Heb je een goede boekhouder? Ken je tussenpartijen met wie je in vol vertrouwen kan samenwerken om je binnen te krijgen bij een bepaald bedrijf?
- Neem jaarlijks nog eens contact op met de juiste mensen, wees “top of mind”.
- Stel vragen en deel je ervaring. “Sharing is caring.” Weinig concullega’s zullen weigeren om je te woord te staan. Want ook zij staan natuurlijk open voor referenties, tips & tricks, … Freelancen kan namelijk best eenzaam zijn. Een gelijkgestemde ziel om even mee te kunnen brainstormen is zelden teveel gevraagd. Vergelijk prijzen, leer je marktwaarde kennen. Welke klanten / tussenpartijen zijn interessant om mee samen te werken? Wat zijn mogelijke pitfalls?
Denk aan je waarde. Je wil je door je exuberante dagprijs natuurlijk niet uit de markt prijzen nog voordat je CV gelezen wordt, maar daar staat tegenover dat je ook niet te laag mag gaan. Onder het mom van ‘If you pay peanuts, you get monkeys’, zal een klant zich mogelijk vragen stellen bij je capaciteit als je bereid bent om ver onder je marktwaarde aan de slag te gaan. Onder diezelfde noemer valt: “Kies je klanten wijs”. Als enthousiaste starter ben je misschien geneigd om alles aan te nemen dat op je pad komt. Wees gerust kritisch en weeg de voordelen af tegen de nadelen. Levert het je relevante ervaring op? Waardevolle contacten?
Efficiënt organiseren.
- Uiteraard gaan we ervan uit dat je nooit zonder opdracht komt te zitten, maar doe je dit toch, besteed je ‘vrije tijd’ dan wijs: werk aan je imago.
- Het lijkt een evidentie, maar correcte administratievoering is cruciaal. Als contractor blijft dit beperkt, maar niet minder belangrijk.
Financiën: Zorg voor passief inkomen. Opdrachten komen en gaan. Wat hot is vandaag, is het daarom binnenkort niet meer. Om jezelf te verzekeren van een minimum inkomen tijdens rainy days, is het misschien interessant om tijdens je carrière met je zaak te investeren in vastgoed of iets dat op de achtergrond opbrengsten genereert. Zo ben je zeker dat je rekeningen betaald kunnen worden, ook op momenten dat de opdrachten misschien niet zo vlot binnenstromen. Vakantie, ziekte en pensioen is ook iets waar je als zelfstandige zélf in de hand moet nemen. Ook hier: plannen, plannen plannen.
En tot slot van rekening een Gouden raad in de vorm van enkele clichés:
- Doe aan anderen zoals je zelf wil behandeld worden.
- Luister naar je intuïtie
- Blaas geen bruggen op.